UAD’den yapılan yazılı açıklamada, Kolombiya’nın, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin, 1948 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi çerçevesinde İsrail’e açtığı davaya katılma talebinde bulunduğu bildirildi.
Açıklamada, Kolombiya’nın müdahillik talebinin, UAD’deki bir uyuşmazlığın, üçüncü bir devletin “uyuşmazlık konusu sözleşmenin yorumuna ilişkin beyanda bulunma” hakkı veren Divan Statüsü’nün 63. Maddesi’ne dayandığı belirtildi.
Kolombiya’nın, “Soykırım Sözleşmesi’ne taraf Devletlerin soykırımın önlenmesi, engellenmesi ve cezalandırılmasına katkıda bulunmak için ellerinden gelen her şeyi yapmaları gerektiği inancıyla ve bu nedenle, Sözleşme’ye Taraf herhangi bir Devletin, Sözleşme’de yer alan yükümlülüklere uymaması nedeniyle sorumluluğunun tespit edilmesinde Mahkeme’ye yardımcı olmak” gerekçesiyle başvuruda bulunduğu ifade edildi.
Divan, İç Tüzüğü’nün 83. Maddesi uyarınca, Güney Afrika ve İsrail’i, Kolombiya’nın müdahale beyanına ilişkin yazılı görüşlerini sunmaya davet ettiğini aktardı.
Daha önce Nikaragua’nın, Divan Şartı’nın 62. Maddesi uyarınca müdahillik talebinde bulunduğu açıkanmıştı.
DAVALARA MÜDAHİLLİK
Devletler, UAD nezdinde açılmış bir davaya, 2 madde üzerinden müdahil olabiliyor.
Bunların birincisi; Divan Şartı’nın 62. Maddesi uyarınca “Bir devlet, davadaki karardan etkilenebilecek hukuki nitelikte bir çıkarı olduğunu düşünürse Mahkemeden müdahil olmasına izin verilmesini talep edebilir.” hükmüne dayanıyor.
UAD, 62. Madde kapsamındaki müdahilliklerde, müdahil devletlere uyuşmazlığın esasına ilişkin somut olayla ilgili yorumda bulunma, duruşmalara katılma, yazılı beyanlarda ve taleplerde bulunma gibi yetkiler vermektedir.
İkinci olarak; Divan Şartı’nın 63. Maddesi uyarınca yapılacak müdahillik talebinde de uyuşmazlık konusu somut olaydan ziyade, uyuşmazlık konusu olan sözleşmenin nasıl yorumlanması gerektiğine ilişkin genel beyanda bulunma imkanı getiriliyor.
UAD Statüsü uyarınca eğer bir devlet müdahillik hakkını kullanırsa, Divan’ın o davanın kararında yaptığı yorum bu Devlet için de aynı derecede bağlayıcı olacaktır.
– Ukrayna ve Gambiya’nın açtığı soykırım davalarına “müdahillik”
Divan, Ukrayna-Rusya arasındaki soykırım davasında, 63. Madde kapsamında “müdahillik” başvurusu yapan 33 devletten, ABD hariç, 32’sinin başvurusunu kabul etmişti.
Divan, Gambiya-Myanmar arasındaki benzer davada, 63. Madde kapsamında “müdahillik” talep eden 7 devletin talebi üzerindeki incelemesini sürdürüyor.
– Uluslararası Adalet Divanında, İsrail aleyhine açılan soykırım davası
Güney Afrika Cumhuriyeti, 29 Aralık 2023’te, 1948 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’ni ihlal ettiği gerekçesiyle İsrail aleyhine Uluslararası Adalet Divanında dava açtı.
Güney Afrika, Gazze’deki durumun aciliyet teşkil etmesi nedeniyle UAD’den ihtiyati tedbirlere hükmetmesini istedi ve tedbir talebine ilişkin duruşmalar, 11-12 Ocak’ta Lahey’deki Barış Sarayı’nda yapıldı.
Divan, 26 Ocak’ta açıkladığı tedbir kararlarında, İsrail’in Soykırım Sözleşmesi’nin 2. maddesinde tanımlanan fiillerin işlenmemesi için elinden gelen tüm önlemleri almasına, İsrail ordusunun Soykırım Sözleşmesi’nin 2. maddesindeki fiilleri işlemesini engelleyecek önlemleri ivedilikle almasına, Gazze’deki Filistinlilere yönelik soykırım çağrısı yapanları önlemek, engellemek ve cezalandırmak için gereken tüm adımları atmasına, Gazze’deki Filistinlilerin karşılaştığı olumsuz yaşam koşullarını ortadan kaldırmak için ihtiyaç duyulan temel hizmetlere ve insani yardımın sağlanmasını mümkün kılan acil ve etkili önlemleri almasına, Gazze’deki Filistinlilere karşı Soykırım Sözleşmesi’nin ihlalini gösteren delillerin yok edilmesini önlemek ve korunmasını sağlamak için etkili tedbirler almasına, kararın yürürlüğe girmesinden itibaren 1 ayda alınan tüm tedbirler hakkında Mahkemeye bir rapor sunmasına hükmetti.
Divan, Güney Afrika’nın 6 Mart’ta yaptığı ek tedbir talebi üzerine 28 Mart’ta açıkladığı ek tedbir kararında, İsrail’den Gazze’ye acilen ihtiyaç duyulan insani yardımların ulaştırılmasını sağlamasını, Filistinlilerin haklarını ihlal etmemesi gerektiğini ve ek tedbirlere ilişkin aldığı önlemleri 1 ay içerisinde Mahkemeye bir rapor sunmasına hükmetti.
