DİSK-AR: Türkiye minimum ücretliler ülkesi haline geliyor!
3 min read
DİSK-AR raporunda Türkiye’nin taban ücretliler ülkesi haline geldiği belirtilerek “Merkez Bankası ve DİSK-AR dataları minimum fiyat civarında bir fiyatla çalışanların oranının yüzde 50’lerde olduğunu gösteriyor” denildi.
DİSK-AR Taban Fiyat Gerçeği 2023 Araştırması yayımlandı. Raporda, “Milyonlarca emekçi taban geçim için yetersiz olan minimum fiyatla geçinmeye çalışırken, çalışanların bir kısmı de yasal minimum fiyata dahi erişemiyor” tabirlerine yer verildi.
Türkiye’de toplu pazarlık oranının düşük olduğu vurgulanırken “AB ülkelerinde ortalama toplu pazarlık kapsama oranı yüzde 60’ların, OECD ülkelerinde yüzde 30’ların üzerinde iken ILO’ya nazaran Türkiye’de genel olarak yüzde 7.5, özel bölümde ise yüzde 6’nın altındadır.
Bu durum Türkiye’de minimum fiyat civarında çalışanların oranını artırırken AB ülkelerinde taban fiyatlar çalışanların kapsamını düşürüyor. Minimum fiyat kapsamının düşürülmesinin yolu, örgütlenmenin önündeki pürüzlerin kaldırılarak toplu pazarlık kapsamının genişletilmesidir” denildi.
Asgari fiyat, ortalama fiyat haline geldi
Asgari fiyatın ortalama fiyat haline geldiği kaydedilirken “Türkiye’de başka emek gelirleri artışının hudutlu kalması sonucunda taban fiyat ile başka fiyatlar ortasındaki makas kapanıyor ve taban fiyat civarı fiyatla çalışanların oranı artıyor. Giderek artan bir biçimde daha çok işçi taban fiyata yakın fiyatlarla çalışır hale geliyor. Türkiye süratle minimum ücretliler ülkesine dönüşüyor” cümlelerine yer verildi.
Raporda, 2005 yılında aylık ortalama fiyat ve maaş geliri taban fiyatın 2.2 katı iken, 2020’de minimum fiyatın 1.7 katına geriledi. İşgücü maliyeti araştırmalarına nazaran ise taban fiyatın ortalama işgücü çıkarına oranı 2012’de yüzde 44 iken 2020’de yüzde 73’e yükseldi bilgisi paylaşıldı.
“Asgari fiyat kişi başına gelire paralel olarak artsaydı brüt taban fiyatın 10 bin TL’nin üzerinde olması gerekirdi”
Asgari fiyatın kişi başına GSYH’ye oranının gerilediği aktarılarak “1974’te kişi başına GSYH’nin yüzde 80.6’sı seviyesinde olan taban fiyat, 2022 yılında GSYH’nin yüzde 43.7’ye geriledi. 2016’da taban fiyatın kişi başına GSYH’ye oranı yüzde 59.7 iken 2022’de yüzde 43.7’ye geriledi. Minimum fiyat kişi başına gelire paralel olarak artsaydı brüt taban fiyatın 2022’de ortalama 5 bin 738 TL değil, 10 bin TL’nin üzerinde olması gerekirdi” notu paylaşıldı.
DİSK-AR raporundan öne çıkan kimi başlıklar şunlar oldu:
- Özel bölüm emekçilerinin yüzde 21.7’si taban fiyata erişemiyor. Özel dalda minimum fiyat ve altında fiyatla çalışanların oranı yüzde 50.4 ve minimum fiyat civarında çalışanların oranı (yüzde 10 komşuluğunda) yüzde 64.7’dir.
- 2021 yılı prestijiyle taban fiyatın yüzde 10 fazlası ve altında fiyat alan personellerin oranı yüzde 48.7’dir
- Asgari fiyatın yüzde 10 fazlası ve altında fiyat alanların oranı genelde yüzde 48.7 iken bayanlarda yüzde 55.6’ya yükselmektedir.
- 2012’de Avrupa’da Türkiye’den düşük minimum fiyata sahip 12 ülke varken, 2022’de bu sayı 2’ye düştü. Türkiye’den daha düşük minimum fiyata sahip iki ülke Bulgaristan ve Arnavutluk’tur.
- Merkez Bankası’nın yıllık ortalama Cumhuriyet altını fiyatlarına göre 2003 yılında minimum fiyatın yıllık meblağı ile 25 altın alınabilirken 2022’de yıllık net taban fiyatla yalnızca 9 Cumhuriyet altını alınabilmektedir.
- 2008’de yıllık 371 ABD doları olan taban fiyat 2016’da 430 dolara yükseldi. Sonra ekonomik ve siyasal istikrarsızlığa bağlı olarak minimum fiyat dolar cinsinden gerilemeye başladı. Asgari fiyat TL’nin kıymet kaybının hızlanmasıyla 2022 yılı ortalaması olarak 298 ABD dolarına kadar geriledi.
